Gazeteci; en kısa tanımıyla gazetecilik mesleğini icra eden; güncel olaylar, akımlar, konular ve kişiler hakkında bilgi toplayıp, olabildiğince tarafsız bir şekilde yayımlamaya gayret gösteren kişidir.
Günümüzün en büyük silahlarından birine sahiptir Gazeteci
Bir köşesi ve İstediğini yazabileceği bir kalemi vardır.
Bir suçluyu kahraman, Dürüst Birini suçlu gibi gösterebilir.
Bu yüzden bu mesleğin ve mensuplarının Etik Kurallara ihtiyacı vardır.
Ülkemizde de bu konu ile ilgili çalışma yapılmış;
Medya Derneği ve ICFJ işbirliğiyle 25-27 Ocak 2011 tarihleri arasında TRT Harbiye Radyoevi’nde düzenlenmiş olan “Uluslararası Medya Etiği Atölye Çalışması”nda belirlenen gazetecilik etik ilkeleri son halini almıştır.
Türkiyeli Gazeteciler İçin Etik İlkeler
- Gerçeklik ve Doğruluk
Gazeteciler bilgiyi toplama, haberleştirme ve yorumlama konusunda dürüst, adil ve cesur davranmalıdır. Kamuoyuna hizmet en başta gelen amaçları olmalıdır.
Gerçeği eksiksiz ve yalın bir şekilde yansıtmak gazetecinin temel görevidir. Bilgileri net bir şekilde ortaya koymalı, soru işaretlerine, kafa karışıklığına ve manipülasyona yol açabilecek muğlaklıktan uzak durmalıyız.
Bunu başarmak için gazeteciler şunları yapmalıdır:
Bütün kaynaklardan eline ulaşan bilginin doğruluğunu sınamalıdır. Haberlerde kullanmak üzere elde ettiği yazılı, dijital, görsel ve işitsel belgelerin orijinalliğinden emin olmalıdır.
Bilgiyi, belgeleri ve iddiaları, sanki haberin konusuyla ilk kez karşılaşıyormuş gibi titizlikle gözden geçirmelidir.
Bilgiyi tam olarak doğrulayamıyorsa, sorumlu olduğu editöre danışmalı ve şu sorulara cevap aramalıdır: a) Bilgi, kamuoyunun bilmesi açısından ne kadar önem taşımaktadır? b) Haberin, konu ettiği şahıslar açısından olası sonuçları nelerdir? c) Zarar nasıl asgariye indirilebilir? d) Elimizde ne gibi alternatifler var?
Habere konu olan kişiler aranmalı, onlara haberdeki iddialara cevap verme fırsatı tanınmalıdır. Haberde sözü edilen bireyler, kurumlar ve yerler hakkında teyit edebildiğimiz bilgiyi doğru ve ayrıntılı bir şekilde aktarmak konusunda dikkatli olmalıyız.
Gazeteci bu gerekleri uygularken şu hususlara dikkat etmelidir:
- Gerçeğe ulaşabilmek için elindeki tüm imkânları kullanmalı, alternatifleri değerlendirmelidir.
- Bilhassa hassas meseleleri ele alırken, haberin güvenilirliğine zarar verebilecek olası davalara veya yalanlamalara karşı korunmak için röportajlarda ses kayıt cihazı kullanmayı düşünmelidir. Bu durumda gazetecilerin kaynaklarına, sözlerinin kaydedildiğini söylemesi gerekir. Gizli ses kayıtları, röportaj yapılanların izni olmaksızın daimi şekilde kullanılmamalıdır. Haberin güvenilirliğini sağlamak için televizyon kameraları da kullanılabilir.
- Haberin odak noktasını yönlendirmekte çıkarı olabilecek kurumlardan veya bireylerden gelen bilgiye kuşkuyla yaklaşmalıdır. Haberi kendi lehine saptırabilecek veya karşıtlarını kötü gösterebilecek bilgi veren kaynakların amaçlarını daima sorgulamalıdır.
Biz Yerel Basınımızı Değerlendirelim;
Karamürsel Belediyesi Özel Kalem Müdürü Hakkında Kendini Gazeteci sanan Şahısın Yaptığı haberi madde ışığında değerlendirelim
Ne diyordu madde
Bütün kaynaklardan eline ulaşan bilginin doğruluğunu sınamalıdır. Haberlerde kullanmak üzere elde ettiği yazılı, dijital, görsel ve işitsel belgelerin orijinalliğinden emin olmalıdır.
Habere konu olan kişiler aranmalı, onlara haberdeki iddialara cevap verme fırsatı tanınmalıdır. Haberde sözü edilen bireyler, kurumlar ve yerler hakkında teyit edebildiğimiz bilgiyi doğru ve ayrıntılı bir şekilde aktarmak konusunda dikkatli olmalıyız.
Gerçeğe ulaşabilmek için elindeki tüm imkânları kullanmalı, alternatifleri değerlendirmelidir.
Haberi kendi lehine saptırabilecek veya karşıtlarını kötü gösterebilecek bilgi veren kaynakların amaçlarını daima sorgulamalıdır.
Haberde Adı Geçen Özel Kalem Müdürü ve Röportajda bahsi geçen şahitlerden hiç birini Dinlemeden sade ve sadece iddia sahibinin anlattıkları doğrultusunda suçlayıcı bir haber yapma, iddialara cevap verme hakkına engel olmanın Bu madde doğrultusunda Gazetecilik etiğine uygun olup olmadığını siz değerli okuyucularımıza bırakıyorum.
- Tarafsızlık ve Adil Olmak
Türkiye’deki medya çalışanları herhangi bir siyasi partinin veya özel çıkar çevresinin sözcülüğü rolünü üstlenmemeli veya bunlara açık destek vermemelidir. Buna, bir parti veya siyasi hareket adına konuşmalar yapmak da dahildir.
Haber yaparken tarafsız ve adil kalmalı; siyasi, toplumsal veya ekonomik ideolojilerin geçmişte yaşanan, halihazırda vuku bulan ya da gelecekte gerçekleşmesi ihtimal dahilinde olan çatışmalarında taraf olmamalıdır.
Bir gazeteci belgeleri toplama, röportaj yapma ve haberi hazırlama esnasında tüm kişisel fikirlerini, ideolojisini ve yorumlarını askıya almalı ve tarafsızlığını korumalıdır.
Bunu başarmak için gazeteciler şunları yapmalıdır:
- Haberde konu edilen bütün tarafların ifade özgürlüğüne saygı göstermeli ve adil olmak ve tarafsızlık adına görüşlerine haberde yer vermelidir.
- Kişileri veya grupları hedef haline getirmemelidir.
- Habere konu olan kişi ya da kurumlara ekonomik bağlılık durumlarında bile (sözgelimi haberde sözü edilen kişi veya kurumlardan elde edilen reklam geliri) haberin tarafsızlığını sağlamak için tüm olası alternatifleri değerlendirmelidir.
Yine bu madde doğrultusunda aynı haberi değerlendirelim
- Haberde konu edilen bütün tarafların ifade özgürlüğüne saygı göstermeli ve adil olmak ve tarafsızlık adına görüşlerine haberde yer vermelidir.
- Kişileri veya grupları hedef haline getirmemelidir.
Bu madde doğrultusunda yapılan haberi değerlendirdiğimizde sanırım çok fazla analiz yapmaya gerek kalmamaktadır. Karamürsel Belediyesi ve Özel Kalem Müdürü ile ilgili yapılan her haber tek taraflı olarak yapılmakta, karşı tarafın ifade özgürlüğü engellenmekte, Hatta karşı tarafı savunan yorumlar bile internet sitelerinin sayfalarından silinmektedir.
Haberlerin tek ve yegane amacı Özel Kalem Müdürünü Hedef Haline Getirmektir.
- Bağımsızlık
Gazeteciler kamuoyunun bilme hakkından başka hiçbir özel çıkara bağlı olmamalıdır. Gerçek veya öyle algılanabilecek çıkar çatışmalarından kaçınmalı ve dürüstlükten taviz verebilecek veya güvenilirliklerine halel getirebilecek ilişkilerden ve faaliyetlerden uzak durmalıdır.
Yayın kuruluşları devletten, özel çıkar çevrelerinden ve siyasi partilerden bağımsız olmalıdır. Kamuoyu, siyasi, ticari ya da kişisel çıkarların kuruluşun yayın politikası üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığına inanmalıdır.
Gazeteciler, toplumdaki diğer insanlar gibi, kuvvetli siyasi ve ideolojik görüşlere sahip olsalar da, bu görüşler habercilik süreçlerine dahil olmamalıdır. Kişisel fikirlerin veya siyasi inançların haberlerde yeri yoktur. Gazeteciler yazdıklarının fikir veya yorum olduğunu, olgulara dayalı haberlerle karıştırılmaması için, net bir şekilde belirtmelidir.
Reklam verenlere veya özel çıkarlara iltimas geçilmemeli ve onların haberleri etkilemesine izin verilmemelidir.
Gazeteciler iltimas, hediye veya para için bilgi vermeyi öneren kaynaklardan uzak durmalıdır.
Bu madde doğrultusunda baktığımız zaman ise
Reklam verenlere veya özel çıkarlara iltimas geçilmemeli ve onların haberleri etkilemesine izin verilmemelidir.
Hiçbir Meclis Toplantısına Katılmadığı halde, Mecliste Yaşanmamış olayları yaşanmış gibi sayfalarında yazan bu şahsın kimler tarafından finanse edildiği ve sayfalarını kimlerin kullanıma açtığı da kamuoyu tarafından az çok bilinmektedir.
- Kaynakların Kullanımı
Kaynaklar konusunda gazeteciler şu hususlara dikkat göstermelidir:
- Kaynakla ilişkisinde, habercinin veya çalıştığı haber kuruluşunun güvenilirliğini zayıflatacak hiçbir çıkar çatışması olmadığından emin olmalıdır.
- Kaynakla arasında hesabını veremeyeceği herhangi bir maddi bağ kurmamaya özen göstermelidir.
- Kaynaktan edindiği iddiaların doğruluğundan emin olmalıdır. Kaynağın kamuoyunun gözünde güvenilir olup olmadığına bakmaksızın, bu iddiaları destekleyecek belgeler istemelidir.
Bu madde de bu şahsın ilgi alanına girmemekte, Örneğin Özel Kalem Müdürünün Bir çok İnsanı Tehdit Ettiğini İşinden Ettirdiğini, Zorbalık Ettiğini Söylemekte, Fakat Silahla Tehdit Olayında Olduğu gibi asla kanıt gösterememektir.
- Haber hırsızlığı / İntihal
İntihalle ilgili kural basittir: Yapmayın.
Haberlerimizde herhangi bir başka mecradan (internet, gazete, televizyon, radyo, kitap ya da dergi) alıntı yapılarak kullanılan özgün ifade, üslup ve fikirlerin kaynağı mutlaka belirtilmelidir. Kaynak gösterme ilkesi haber ajansı havuzlarından alınan haberler için de geçerlidir. Haber hırsızlığı internetle birlikte iyice yaygınlaştığı için, ne olduğunu anlamak ve tanımlamak her zamankinden daha önemlidir.
Bilgi hırsızlığı: Başka bir muhabirin elde ettiği bilgiyi ya da yaptığı haberi kaynak göstermeden kullanmaktır.
Üslup hırsızlığı: Bir muhabir, bir haberi yaratıcı ve alışılmadık bir tarzda yazar ve bir başka muhabir kendi haberinde bu haberden pasajlar kopyalarsa, üslup hırsızlığı yapmış olur.
Fikir hırsızlığı: Bir gazeteci, köşe yazarı veya haber analisti, yazısında veya haberinde bir meseleyle ilgili yeni bir fikir veya teori ortaya atar ve başka bir gazeteci bu fikri, kaynağına atıfta bulunmadan kopyalarsa fikir hırsızlığı yapmış olur.
Bu maddeyi açıklamaya bile gerek duymuyorum
Bu arkadaşın haber sitelerine baktığınızda yayınlanan haberlerin hemen hemen tamamına yakınının intihal yani haber hırsızlığı olduğunu göreceksiniz.
Aslına bakarsanız bu maddeler bu şekilde devam ediyor.
Gazetecilik Etik Kurallarının tamamına uygun hareket etmeyen, Gazetecilik adı altında şahsi hesaplarını görmeye çalışan birileri de Mesleğimizin adını kirletmeye devam ediyor.
Tablo okuduğunuz gibi
İsterseniz birde kendiniz araştırın
Ve değerlendirmenizi kendiniz yapın
Ama Sizden Ricam bu tür insanlar yüzünden Gazetecilik Mesleğinin gerçek emektarlarını suçlamayın
Kaynak http://www.medyadernegi.org/turkiyeli-gazeteciler-icin-etik-ilkeler/