Çocuğun velayeti konusu doğrudan kamu düzenine ilişkin olduğundan, çocuğun menfaati göz önünde bulundurularak, kural olarak, her daim velayete ilişkin dava açılabilir. Boşanma sırasında hayat şartları uygun olmayan ebeveyn bazen kendi isteğiyle bazen de mahkeme kararıyla müşterek çocuğun velayet haklarını diğer ebeveyne verebilmektedir.
Aile Mahkemelerinde görülen velayet davalarında, çocuğun yaşı, eğitim durumu, sağlık durumu, anne veya babanın ekonomik durumu ve diğer özel durumlar detaylıca incelenir. Dava sürecinde adliyede bulunan pedagog tarafından detaylı rapor düzenlemesi talep edilir, kolluk birimleri tarafından anne ve baba hakkında sosyal durum araştırması yapılması ve raporlanması istenir.
Velayet davalarında taraflar kendilerini bir vekil/avukat ile temsil ettirebilir veya davayı bizzat takip edebilirler. Her halükârda, mahkeme çocuğun üstün yararını gözeteceğinden, taraflar davayı etkileyebilecek her türlü bilgi ve belgeleri, delilleri mahkemeye sunması gerekmektedir.
Velayet davaları, Türk hukukunda çocukların korunması ve velayeti ile ilgili yasal düzenlemelerin uygulanmasına ilişkin önemli bir süreçtir. Bu nedenle, mahkemeler, çocuğun yararını en üst düzeyde tutarak, adil ve doğru kararlar almaya çalışırlar.
Çocuğun üstün yararı aynı zamanda dava sürecindeki psikolojik durumunu da ilgilendirdiğinden, Yargıtay kararlarına göre 8 ve 8 yaşından büyük çocukların mahkemede dinlenmesi mümkündür. 8 yaşa kadar olan çocuklar için ise adliye personeli pedagog tarafından, çocukla anne ve babanın ayrı ayrı ilişkisi gözlemlenir, çocuğun kimin yanında kalmak istediği sorusu çocuğa pedagog tarafından adli görüşme odalarında sorulur. Yapılan görülme ve incelemeler rapor halinde mahkemeye sunulur. 8 ve 8 yaşından büyük çocukların sorgusu ise mahkemede pedagog eşliğinde yapılır. Burada çocuğun dinlenilmesi davanın sonucu açısından elzemdir.
Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf, kendisinin veya velayet hakkı kendisine verilen tarafın şartlarının değiştiği durumlarda tekrar dava açma hakkına sahiptir.
Av. Güzel ERYÜREK